Strażnik wykonując zadania ma prawo do (zob. art. 12 ustawy o strażach gminnych):

1. udzielania pouczeń, zwracania uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania wychowawczego;

2. legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości;

3. ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji;

3a) dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1 pkt 3 – na zasadach i w sposób określony w ust. 1c-1m;

3b) dokonywania sprawdzenia prewencyjnego osób doprowadzanych, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 7, w celu ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie lub zdrowie osób lub mienie, a także w celu ochrony przed nieuprawnionymi działaniami skutkującymi zagrożeniem życia lub zdrowia;

4. nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;

5. dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków, o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych – w trybie i zakresie określonymi w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia;

6. usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonymi w przepisach o ruchu drogowym;

7. wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności określonych w pkt 1-6;

8. żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych;

9. zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Strażnik może użyć lub wykorzystać środki przymusu bezpośredniego, do celów określonych w ustawie z dn. 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego
i broni palnej w zakresie realizacji zadań ustawowych zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych. Środkami przymusu bezpośredniego, o których mowa powyżej, są:

1. siła fizyczna w postaci technik:

• transportowych
• obrony
• obezwładnienia

2. kajdanki zakładane na ręce
3. siatka obezwładniająca;
4. pałka służbowa;
5. pies służbowy;
6. chemiczne środki obezwładniające w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających;
7. przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej;

Strażnik może stosować jedynie środki, wykazane powyżej, odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom. Środki te powinny być stosowane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku, do której zostały podjęte.